Στην αρχή μαζευόμασταν σαν το σμάρι με τις μέλισσες, όπου χάριζαν το ελάχιστο βοήθειας. Σιγά σιγά αποτραβιόμασταν, γινόμασταν πιο διακριτικοί, και στο τέλος αδιαφορούσαμε. Δεν αξίζαμε αυτό τον οίκτο, και αυτή την διαπόμπευση, με τον μανδύα της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης
Το πιο επώδυνο, ήταν όταν ζητούσαν εργάτες. Στεκόμασταν ώρες στο λιοπύρι, στο κρύο, στην βροχή, μέχρι νας μας επιλέξουν. Εκαμαν ότι ήταν δυνατόν, για να μα δείξουν πως δεν είμαστε το ίδιο με αυτούς, αλλά κάτι λιγότερο απο άνθρωποι, υπάνθρωποι.
Κάπως έτσι επιβιώσαμε και επιζήσαμε, επώδυνα,επίπονα,επίμονα. Και πετύχαμε να κάνουμε τούτα τα μέρη τα πιο όμορφα της χώρας, όσο πιο όμορφα μπορούσαν να γίνουν. Κάναμε το άγονο γόνιμο, τα ρουμάνια γή καλλιεργήσιμη. Οπου κιαν μας έδωκαν ευκαιρίες διαπρέψαμε υπο συνθήκες παρόμοιες της σκλαβιάς.
Για έναν και μόνο λόγο, γιατί είμασταν Ντογάνια, ξεροκέφαλοι,πεισματάρηδες, περήφανοι,ανένδοτοι σε οτι τίμιο διεκδικούσαμε.
Ομως κουβαλήσαμε τον τρόμο,τον φόβο και τον πανικό, που έσπειραν οι Τούρκοι σφαγείς μας. Τα ανάλογα βιώματα είχαν και οι ντόπιοι. Ετσι το 1942 μπροστά στην είδηση της άφιξης των ναζιστικών γερμανικών στρατιωτικών μονάδων, υπο τον τρόμο των αντιποίνων για τους μαχητές της Εθνικής Αντίστασης, εγκαταλείψαμε τα χωριά μας, δεν τα υπερασπιστήκαμε με ότι μπορούσαμε, τα αφήκαμε μόνα, και έτσι μπόρεσαν ναζί και λακέδες, πανεύκολα να πλατσικολογήσουν και να κατακάψουν το σύμπαν ολάκερο.
Δεν είχαμε κατά νού για τα ολοκαυτώματα τους, για τα άλλα μαρτυρικά χωριά για τα όσα πέρασαν όσοι παρέμειναν, και το θεωρούσαμε ντροπή μεγάλη. Περάσαν πολλά χρόνια για να το ξεπεράσουμε αυτό το όνειδος, για να πειστούμε πως ήταν ζαριά της ζωής.
Πρίν μαζέψουμε στάχτες και αποκαΐδια, μας πλάκωσε η συμφορά του εμφυλίου, και εκεί που πιστεύαμε πως τα παιδιά μας θα πάγαιναν σχολείο, θα μάθαιναν γράμματα και καλά γράμματα, θα γενόταν πιο προκομμένοι απο μας, καλύτεροι σε όλα, έμειναν πιο αγράμματοι απο μάς, και ξεκίνησαν και αυτοί απο το μηδέν
Καθώς άνοιγαν οι δουλειές στις πόλεις, άφηναν τούτο τον τόπο και έφευγαν αναζητώντας καλύτερη μοίρα, καλύτερη ζωή, καλύτερες ευκαιρίες. Εδώ όλα πήγαιναν πολύ αργά, αγκομαχούσε η ζωή κάθε μέρα σε όλα της, δεν θα ζήσω να δώ τις καλύτερες μέρες.
Κάπως έτσι θα τελείωνε την αφήγηση του ο Μανολιός, ο Γιαννακός, ο Μιχαλιός, πρόσφυγες απο την Ανατολία, πρόσωπα που ξεχώρισαν σε όλα τους, με τα ελαττώματα και τα προτερήματα τους.
Και ερχόμαστε στο σήμερα. Οι αριθμοί μαρτυρούν τα όσα χάθηκαν. Στρέμματα γής, δάσους,σπίτια, επιχειρήσεις, ζώα, αδυσώπητοι αριθμοί, αντάξιοι του ολέθρου που έσπειραν ανίκανοι,πλέρια.
Η κρατική μηχανή, σμπαραλιασμένη, αδύναμη να ανταποκριθεί και στα αυτονόητα. Οι τοπικές κοινωνίες κατακερματισμένες, όμηροι του τοπικισμού-φατριασμού, με την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε ρόλο παρατηρητή -ικέτη.
Η αιμορραγία θα συνεχιστεί, οι πιο νέοι θα φύγουν, θα αναζητήσουν το όνειρο τους αλλού, αυτό είναι το μοντέλο ανάπτυξης της χώρας μας, καθως ο τόπος τούτος και μικρός και στενός. Στα χνάρια τους θα πατήσουν και όσοι έχασαν κάθε δυνατότητα να ζούν έντιμα.Θα μείνουν όσοι θα χάσουν και αυτα τα ελάχιστα που έχουν αν φύγουν.Για τους εφήμερους που έχασαν το πράσινο τους, και τα συναφή, δεν αξίζει να γραφεί κάτι παραπάνω. Έσπασε η αλυσίδα, έσπασαν όλοι οι κρίκοι της.
Πολλοί δεν αντιλαμβάνονται τι χάθηκε. Καλή η ανθρωπιστική βοήθεια, μα να γνωρίζουν πως το μεγαλύτερο μέρος της πάει χαράμι, καθώς άπαντες δηλώνουν ανεύθυνοι-υπεύθυνοι, και συνήθως καταλήγει σε πόρτες τζαμπατζήδων μέσα απο τις κατάλληλες διαδρομές. Καλές οι προθέσεις, μας πολλοί δεν αντιλαμβάνονται πως η αξιοπρέπεια υπερισχύει, πως η ηθική εξαχρείωση και η πνευματική εξαθλίωσης, υπερτερούν απο τα παράγωγα της οικονομικής της οικονομικής δυσπραγίας
Τα ανάλογα και τον εθελοντισμό. Δεν γίναμε το έπαθλο της διάκρισης τους ως άνθρωποι και ως τόπος.Δεν είμαστε το δεκανίκι τους, το εφαλτήριο της προβολής τους, Δεν έχουν το δικαίωμα να προβάλλουν χωρίς ίχνος ευπρέπειας και ευγένειας και με πληθωρική ρητορική την οποία προσφορά τους. Δεν χρειαζόμαστε λόγια παρηγοριάς, επιμνυμόσυνες δεήσεις, επικήδειους, στο κάτω κάτω της γραφής χορτασμένοι είμαστε και μπορούμε και μόνοι μας
Δεν κερδίζεται ότι χάθηκε. Θα περάσουν πολλές δεκαετίες για να ξαναγεννηθεί ο τόπος, αν εντομεταξύ δεν τον βρεί κάποια άλλη συμφορά. Πολλοί δε απο μας θα έχουμε αποχαιρετήσει τον μάταιο τούτο κόσμο, με την πίκρα πως η κατάθεση ψυχής χρόνων, και παρακαταθήκες δεκαετιών βρίσκεται κάπου ανάμεσα σε στάχτες,κουφάρια,αποκαΐδια και ερείπια.
